Witajcie w 15. już ciekawostce z serii Pozdro Koreański – cyklu o języku koreańskim, ale z perspektywy i przez pryzmat Korei Północnej. Ja jestem Staszek, a dzisiaj zajmiemy się pewną bardzo ważną kwestią – jak powiedzieć „towarzyszu” do swojego północnokoreańskiego kolegi? (cóż, zakładając, że macie jakiegoś…)

W anglojęzycznych lub południowokoreańskich źródłach często możemy się natknąć na stwierdzenie, że „towarzysz” to 동지 [tongdzi] oraz 동무 [tongmu]. Często oba te wyrazy są tłumaczone w taki sam sposób, jako „comrade”, bez większego rozróżnienia. Jednakże jest to duże uproszczenie, gdyż słowa te mają różne znaczenie, a dobranie odpowiedniego z nich, w zależności od sytuacji, jest bardzo ważne.

Zasadniczo „towarzysz” to 동지 [tongdzi]. Jest to wyraz pochodzący ze znaków chińskich 同志, gdzie 同 [tong] oznacza „taki sam”, a 志 [dzi] to „wola, cel” – „człowiek, z którym mam te same dążenia”. Pierwotnie nie był to termin stricte komunistyczny, obecnie jednak ma jednoznacznie czerwone zabarwienie. Jest dość formalny, oficjalny.

Znaczenie i zastosowanie drugiego wyrazu, 동무 [tongmu], jest trochę bardziej skomplikowane. Jest on rdzennie koreański (południowokoreańskie źródła czasem sugerują chińskie pochodzenie), i przede wszystkim oznacza „kolegę”, „przyjaciela”.

Może być używany dosłownie, jako „kolega”:

• 모든 우리 동무들 – „nasi wszyscy koledzy”,

ale także, gdy do kogoś się zwracamy, jako „ty”, „wy”:

• 동무, 뭐 해요? – „co robisz?”, dosł. „co robisz, kolego?”

gdy mówimy o kimś w trzeciej osobie, jako „on”, „ona”, „ono”, „oni”, „one”:

• 그동무는 집에 간다. – „on idzie do domu”, dosł. „ten kolega idzie do domu”

lub doczepiany do nazwiska bądź tytułu, jako forma grzecznościowa:

• 김동무와 가자! – „chodźmy z Kimem!”, dosł. „chodźmy z kolegą Kimem!”

• 접대원동무! – „pani kelnerko!”, dosł. „koleżanko kelnerko!” (접대원 – kelner w KRLD).

Zasadniczo Koreańczycy z KRLD używają słowa tongmu non-stop. Niemniej trzeba pamiętać, że jest lekko poufałe, więc ostrożnie przy zwracaniu się do osób starszych. Ze względu na jego olbrzymią powszechność, każdorazowe tłumaczenie go, jako „towarzysz”, „towarzyszu”, a nawet, jako „kolega”, „kolego”, „przyjacielu”, jest nienaturalne. Zazwyczaj najbardziej pasują polskie wyrazy „on”, „ona”, „oni”, „wy” itd. Można też je zupełnie pomijać w tłumaczeniu.

Konsekwentne tłumaczenie tongmu, jako „towarzysz” wynika z południowokoreańskiego punktu widzenia – na Południu to słowo nie jest używane nigdy i jednoznacznie kojarzy się z KRLD, stąd też wydaje się nie wiem jak komunistyczne.

Parokrotnie spotkałem się ze stwierdzeniem, że „w Korei Południowej przyjaciel to 친구 [ćhingu], a w KRLD przyjaciel to 동무 [tongmu]”, tak, jakby te wyrazy były wzajemnymi odpowiednikami używanymi po dwóch stronach 38. równoleżnika. Nie do końca. W KRLD mówi się zarówno ćhingu, jak i tongmu, choć w nieznacznie różniących się kontekstach. Jako przykład pozostawiam poniższe wideo z Emilem i pijanym Koreańczykiem przewińcie sobie do 5:15 i posłuchajcie, jakie słowo mówi:

Do zobaczenia za tydzień, 동무들!