Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna. Jak powstał ten kraj? Dlaczego mamy obecnie dwa zupełnie różne systemy i kraje na Półwyspie Koreańskim? Zapraszm na artykuł napisany przez naszą nową redaktorkę Klaudię, która zajmie się tematem historii tego kraju.
Klaudia Augustynowicz
Krótko o sobie; jestem absolwentką UJ, na kierunku studia azjatyckie. Napisałam dwie prace dyplomowe w tematyce północnokoreańskiej. Praca licencjacka dotyczy uchodźców z Korei Północnej, natomiast magisterska sierot wojennych, które w latach 50. przebywały w Polsce.
W serii artykułów poświęconych KRL-D postaram się przybliżyć historię i zagadnienia społeczne Korei Północnej.
Korea przed wojną koreańską
Od ponad sześćdziesięciu lat Półwysep Koreański podzielony jest na dwa niezależne od siebie państwa. Ten niegdyś zjednoczony kraj o bogatym dobytku kulturalnym, tradycjach i historii został brutalnie rozdarty, powodując tragedię wielu rodzin. Korea Południowa jest państwem wysokorozwiniętym, bogatym i łatwo dostępnym dla turysty. Natomiast Korea Północna czyli Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna pozostaje państwem zamkniętym. Nieliczni mają okazję odwiedzić to miejsce i doświadczyć jego atmosfery. Podczas, gdy w zatłoczonym Seulu wszyscy żyją w ciągłym biegu, korzystają z nowinek technologicznych i dostępności niezliczonych rozrywek od różnego rodzaju klubów i koncertów po salony spa, 60 km na północ kilka razy w ciągu dnia wyłączany jest prąd i zakłady pracy nie mogą normalnie funkcjonować. Koreańczycy z Północy uwięzieni w iluzji idealnego państwa socjalistycznego, znajdujący się pod rządami dyktatorów, nowy dzień rozpoczynają od oddania im czci i odkurzania obrazów z ich wizerunkiem. Mimo wszelkich niedogodności, przeszkód i nierzadko strachu, prowadzą normalne życie jak każdy człowiek. Doświadczają pierwszych miłości, rozczarowań, chorób i radości. Zakładają rodziny i jak wszyscy chcą być po prostu szczęśliwi.
Półwysep Koreański w trakcie II wojny światowej należał do Japonii na mocy aneksji z 1910 roku. Japonia wykorzystywała Koreę głównie jako zaplecze ekonomiczne i surowcowe a Koreańczyków kierowała do służby w armii. Koreańska gospodarka pod rządami Japonii była nastawiona w głównej mierze na potrzeby zaopatrzenia armii cesarskiej. Na okupowanych terenach Japonia stworzyła domy publiczne, w których zmuszano do prostytucji Koreanki, Chinki oraz kobiety z Azji Południowo Wschodniej. Te wydarzenia do dnia dzisiejszego są kością niezgody pomiędzy Japonią a Koreą Południową.
Zakończenie II wojny światowej przyniosło ulgę i upragniony pokój. Na pozór wszystko przybrało pomyślny obrót. O międzynarodowym ładzie zadecydowały światowe mocarstwa, jednakże niektóre państwa wciąż były wewnętrznie niestabilne i borykały się z wieloma problemami. Niemcy były podzielone, w Europie Wschodniej ZSRR umacniał swoje wpływy i budował blok komunistyczny, którego Polska stała się częścią. Z kolei w Azji Japonia dostała się pod amerykańską okupację. Chiny wyczerpane 8-letnimi walkami z Japonią stanęły przed kolejnym dramatem w postaci wojny domowej, w wyniku której powstały dwa opozycyjne rządy; komunistyczny na kontynencie i republikański na zwróconym przez Japonię Tajwanie. Korea po latach japońskiej okupacji w końcu odzyskała wyczekiwaną lecz pozorną niepodległość. Podczas konferencji kairskiej obradujący ustalili, że Korea będzie niepodległym państwem, jednak nie uściślili, kiedy to nastąpi. Pewne było jedynie, że trzeba wydrzeć półwysep z rąk Japończyków. Zadecydowano wówczas o podzieleniu Korei na dwie strefy wpływów – amerykańską i radziecką. Linia podziału została wyznaczona wzdłuż 38 równoleżnika. Południowa część Korei dostała się pod kuratelę USA, a północna Związku Radzieckiego. Zakładano, że podział ma być tymczasowy, jednakże kilka lat później, w wyniku wojny koreańskiej, został przypieczętowany na dobre. Wobec rosnącego zagrożenia komunizmem, USA starały się przeciwdziałać szerzeniu się niebezpiecznej ideologii i starały się zachować równowagę w regionie Azji i Pacyfiku. Wkrótce rozpoczęła się kolejna wojna, tzw. zimna wojna, która na niemal 50 lat zdominowała arenę międzynarodową i stosunki pomiędzy USA a ZSRR. Korea dopiero co uwolniła się spod protektoratu Japonii, a już stała się jednym z pionków w zimnowojennej grze, która zebrała bolesne żniwo w postaci podziału jednego państwa na dwa zupełnie inne od siebie kraje.
Były co prawda próby zjednoczenia się obu stref wpływów i utworzenia wspólnego rządu, jednak żadna ze stron nie chciała pójść na ustępstwa. Jeszcze we wrześniu 1945 roku powstał Komitet Przygotowawczy do Spraw Odnowy Korei z siedzibą w Seulu (Joseon Geon Guk Junbi Wiwonhoe, 조선 건국 준비 위원회) . Na jego czele stanął Yeo Woon Hyeong (여운형, 1885-1947). Równocześnie na prowincjach zaczęły powstawać Komitety Ludowe, do których wstępowali ludzie mający różne poglądy polityczne (Inmin Wiwonhoe, 인민 위원회).
6 września 1945 roku w Seulu powołano do życia Koreańską Republikę Ludową, z Yi Seung Manem (이승만, 1875-1965), który podczas okupacji japońskiej był związany z Tymczasowym Rządem Republiki Korei i utrzymywał kontakty z chińskimi władzami republikańskimi, w roli przewodniczącego i Yeo Woon Hyeongiem jako zastępcą. ZSRR pozostawał w roli obserwatora, jednak z Pyeonyangu sprawował nadzór nad całą swoją częścią półwyspu. Inną postawę przybrały USA, które podjęły decyzję o rozwiązaniu Komitetów Ludowych i zdelegalizowaniu Koreańskiej Republiki Ludowej. Amerykanie mieli znikomą wiedzę na temat Korei i korzystali z doświadczenia urzędników japońskich z czasów okupacji japońskiej półwyspu. W miejsce KRL powstał Wojskowy Zarząd Armii Amerykańskiej w Korei. W pierwszych latach amerykańskiej okupacji w Korei, władze współpracowały z Japończykami. W konsekwencji niechęć do Amerykanów i Japończyków wśród narodu koreańskiego jeszcze bardziej się wzmogła, ponieważ widziano w okupantach kontynuację kolonialnego wyzysku. Również w 1945 roku utworzono Koreańską Partię Demokratyczną zrzeszającą demokratów, ludzi wykształconych i władających językiem angielskim. Z kolei Rosjanie przyglądający się sytuacji na południu, postanowili także wzmóc działania i aktywniej wprowadzać komunizm w północnej części półwyspu. Wśród społeczeństwa koreańskiego wzrastało niezadowolenie z delegalizacji Komitetów Ludowych i wkrótce przerodziło się ono w bunt przeciwko Amerykanom. Na początku 1946 roku, Yi Seung Man odbył spotkanie z Kim Il Seongiem (김일성 1912-1995). Wspólnie utworzyli Narodowe Zrzeszenie na Rzecz Zjednoczenia Korei (Daehan Dongnip Chokseong Gungminhoe, 대한독립촉성국민회). Porozumienie to świadczy o zamiarach zjednoczenia podzielonego państwa, jednak jak czas pokazał, różnice ideologiczne okazały się zbyt duże i nigdy do zjednoczenia nie doszło.
W kontekście opisywanych wydarzeń, osoba Kim Il Seonga, jednego z najważniejszych polityków w historii Korei Północnej, wymaga nieco dokładniejszego przedstawienia. Urodził się on w 1912 roku w wiosce Mangyeondae w Południowym Pyeongyangu. W czasach szkoły średniej zainteresował się młodzieżową organizacją komunistyczną działającą w ramach Kominternu. Ten okres dla Kima okazał się przełomowy, ponieważ wtedy uległ fascynacji ideologią komunistyczną. W 1932 roku został wcielony do chińskiej partyzantki komunistycznej, będąc już wówczas od roku członkiem Komunistycznej Partii Chin. Chińscy komuniści zwrócili uwagę na młodego i pełnego zapału Kima, obdarzyli go zaufaniem i zaczęli powierzać mu bardziej odpowiedzialne zadania. W 1941 roku Kim Il Seong udał się do Związku Radzieckiego i został radzieckim oficerem. Początkowo nie był osobą znaną, ale szybko został zauważony przez Związek Radziecki i stał się jego protegowanym. Władze w Moskwie, widząc rosnącą popularność i zaufanie do Jo Mansika (조만식, 1882-1950), pastora Kościoła Prezbiteriańskiego, prawicowego działacza niepodległościowego oraz zwolennika wyzwolenia ojczyzny na drodze pokojowej, podjęli decyzję o jego aresztowaniu, ponieważ był wyraźnie antyradziecki. W niedługim czasie, wspierany przez Wielkiego Brata, Kim rozpoczął czystki wśród komunistów koreańskich na północy i powoli konsolidował władzę.
W listopadzie 1947 roku została powołana Tymczasowa Komisja Narodów Zjednoczonych do Spraw Korei (Gukje Yeonhap Hanguk Wiwonhoe, 국제 연합 한국 위원회). Jej celem było przygotowanie wyborów w Korei i zakończenie okupacji. 1948 rok był ważnym punktem w historii Półwyspu. Władze w Pyeongyangu odmówiły wstępu przedstawicielom Komisji, dlatego podjęto decyzję o przeprowadzeniu wyborów tylko na południu. Proklamowano Republikę Korei (Daehan Minguk, 대한민국) z Yi Seung Manem jako prezydentem. To spowodowało, że na północy także powstało odrębne państwo, czyli Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna. Rządy objął Kim Il Seong.
Bibliografia:
Joanna P. Rurarz, Historia Korei, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa, 2005
Jakub Polit, Chiny, Wydawnictwo Trio, Warszawa, 2004
Nicolas Levi, Korea Północna – poszukując prawdy, Wydawnictwo Kwiaty Orientu, Warszawa, 2012
Waldemar J. Dziak, Kim Ir Sen – początki politycznej kariery w: Azja-Pacyfik, 200, nr 3/2000
Waldemar J. Dziak, „Korea: Pokój czy wojna?”, Świat Książki, Warszawa 2003
