Czy zastanawialiście się kiedyś, co znajduje się na tych czerwonokrwistych plakatach propagandowych z Korei Północnej? Propaganda to niezwykle ciekawy i barwny temat. Zapraszam was na rozmowę z moderatorem strony Północnokoreański plakat na dziś – Sebastianem, który interesuje się północnokoreańskim plakatem propagandowym.

Bardzo dziękuję, że przyjąłeś moje zaproszenie i postanowiłeś nieco opowiedzieć na temat plakatów z Korei Północnej. Natknąłem się na Twoją stronę na FB przypadkiem i bardzo mnie zainteresowała. Też się w przeszłości interesowałem propagandą i plakatami z krajów komunistycznych. Dużo czytałem na temat przede wszystkim chińskich plakatów z epoki Mao. Sam w domu też mam nieco materiałów na ten temat. Na temat propagandy z Korei Północnej nie wiem jednak za dużo, więc pozwól że zadam Ci parę pytań na ten temat. Czy kolekcjonujesz koreańskie plakaty? Co Cię najbardziej ciekawi w tym temacie?

Akurat plakatów nie kolekcjonuję, mam jednak zasubskrybowany, już posegregowany przez kolegów ze Wschodu olbrzymi zbiór zdjęć, plakatów i obrazów olejnych z KRLD w „rosyjskim” facebooku (vkontakte), który liczy sobie kilkanaście tysięcy plików. Zbieram za to i gromadzę od kilku lat propagandową muzykę z krajów byłego bloku wschodniego – od NRD przez ZSRR i Koreę Północną, aż po takie egzotyczne kraje jak Demokratyczna Kampucza. Generalnie interesuję się propagandą, w szczególności tą socjalistyczną. Sam pomysł na założenie tego typu stronki na FB powstał przypadkowo i spontanicznie – od dłuższego czasu interesowała mnie swoją gargantuiczną formą, dosadnością i intensywnością przekazu propaganda północnokoreańska. Pewnego razu na krótkich falach radia natrafiłem na audycję z KRLD w języku angielskim nadawaną z Kujangu, tuż przy granicy z Rosją. Potem zacząłem drążyć temat, dodając do swojej kolekcji bogaty repertuar muzyki ludowej i rewolucyjnej, aż trafiłem na plakaty. Zagłębiając się w treść tych plakatów przyszło mi do głowy, że jedyny obraz jaki mamy o KRLD pochodzi z naszych mediów w formie nieprzetłumaczonych obrazów i migawek z reguły negatywnie nastawionym, albo prześmiewczym komentarzem redakcyjnym. Wtedy postanowiłem, że w ramach eksperymentu stworzę stronę z plakatami wraz z tłumaczeniem, ale bez żadnego komentarza ode mnie, tak żeby każdy mógł sam sobie wyrobić zdanie na temat oglądanych treści. Spodziewałem się, że nikogo to nie zainteresuje, że strona po tygodniu umrze śmiercią naturalną. Tymczasem w ciągu miesiąca zanotowałem ponad 2500 subskrypcji, obecnie licząc ich sobie ponad 3200. Jako ciekawostkę dodam, iż dwie subskrypcje pochodzą z terytorium KRLD.

Czy mógłbys w skrócie opowiedzieć genezę północnokoreańskiego plakatu propagandowego? Jakie były początki? Do czego był używany?

Geneza plakatu północnokoreańskiego nie różni się zasadniczo od innych krajów bloku wschodniego. Tuż po II wojnie światowej czerpano obficie z doświadczeń radzieckich, które były jedynymi wzorcami w tamtym okresie. Początkowo nie bylo również tak wszechobecnego kultu przywódcy, gdyż pozycja Kim Il Sunga stopniowo umacniała się, a ugruntowała na dobre dopiero po wojnie koreańskiej po zlikwidowaniu prochińskich i proradzieckich frakcji w Partii Pracy Korei oraz odejściu ze stanowiska głowy państwa Kim Tu Bonga.

Jak zmieniała się sztuka malowania plakatów propagandowych przez dekady istnienia KRLD?

Najstarsze plakaty jakie widziałem w Sieci, pochodzą z okresu wojny koreańskiej. Były one czarnobiałe, rysowane za pomocą ołówka i węgla, pismo było w czcionce tradycyjnej, karykatury postaci silnie wzorowane na radzieckich. Następnie pojawia się kolor, socrealizm, modernizm, monumentalizm, futurystyczna czcionka (jednak nie wyparła ona całkowicie tradycyjnej). Ostatnio w niektórych z nich można zauważyć użycie grafiki komputerowej.

Czy można wyróżnić jakies główne rodzaje plakatów propagandowych? Mam tu na mysli podział tematyczny.

Oczywiście. Obecnie są to plakaty antyamerykańskie, plakaty militarne, plakaty dotykające tematyki zjednoczenia Korei, plakaty gospodarcze i nawołujące do uczestnictwa w kampaniach przodownictwa pracy, plakaty rocznicowe, plakaty edukacyjne, plakaty wyborcze, plakaty reklamowe (tak, tak, nawet w KRLD są billboardy reklamowe!) oraz plakaty promujące wszelkiego rodzaju imprezy kulturalne czy sportowe.

Czy każdy plakat ma przesłanie polityczne, czy może jednak zdarzają się plakaty neutralne politycznie?

Jak już wspomniałem wyżej, istnieją plakaty reklamowe, plakaty edukacyjne oraz postery promujące imprezy kulturalne/sportowe. Jednak z uwagi na odmienny ustrój społeczny są one w zdecydowanie mniejszych proporcjach niż to ma miejsce u nas.

Jaką funkcję pełni plakat w społeczeństwie koreańskim? Jak Koreańczycy odbierają tresć plakatów?

Taką samą jaką spełniają analogiczne „plakaty” znajdujące się na billboardach na ulicach naszych miast – mają wykreować pewną postawę w społeczeństwie pożądaną z punktu widzenia systemu społecznego. U nas mają one za zadanie sztucznie wykreować potrzeby i pewne zachowania konsumpcyjne, a także wzmocnić indywidualność; w Korei zaś stworzyć poczucie jedności wokół przywódcy i rządu, wzmocnić wspólnotowość i współodpowiedzialność za losy kraju oraz podnieść morale w obliczu zagrożenia zewnętrznego. Jak Koreańczycy odbierają ich treść? Równie dobrze moglibyśmy zapytać Koreańczyka z Północy jak Polacy reagują na treść naszych reklam. Blokada informacyjna między naszymi społeczeństwami na skutek nie zakończonej wciąż wojny koreańskiej jest tak ogromna, że niemożliwe jest udzielenie odpowiedzi na tego typu pytania. A spekulacji i fantastycznych hipotez od domorosłych „ekspertów” na temat społeczeństwa KRLD mamy aż nadto. Dopóki konflikt na półwyspie koreańskim nie zostanie rozwiązany, dopóki nie zostanie podpisany traktat pokojowy, a stosunki między Koreą Północną, USA i Południem nie zostaną unormalizowane na zasadzie pokojowego współistnienia, dopóty nie zostaną zniesione ograniczenia w podróżowaniu z/do/w obrębie KRLD, które są kluczową przeszkodą w kontaktach kulturowych.

Jakie są cechy szczególne plakatów z Korei Północnej i czym różnia się od propagandowych plakatów z ZSRR, Polski Ludowej oraz Chin? Co mają wspólnego, a co je różni?

Daje się zauważyć spore wpływy z ZSRR lat 30tych i 40tych – pomnikowe postaci robotników, chłopów i żołnierzy oraz silny akcent industrialny. Z kolei spuścizną po Chinach jest typowy dla maoizmu gargantuiczny kult Przywódcy – Słońca Narodu, a także często niesłychanie rozbudowane składniowo, pełne metafor hasła propagandowe, które sprawiają mnóstwo problemów w tłumaczeniu. Do podobieństw z Chinami można zaliczyć także sposób przedstawiania przywódców – Kim Il Sung jest przedstawiany bardzo podobnie do Mao Tse Tunga, a Kim Dzong Il do Hua Guofenga. Starsze plakaty tak samo jak chińskie korzystały z szablonu – obraz oraz biała ramka z hasłem propagandowym na dole. Jeśli chodzi o różnice to od razu uderza mimika postaci – w radzieckich plakatach dominuje pomnikowa powaga, w chińskich promienny uśmiech, a w koreańskich bojowy okrzyk szarżującego żołnierza. Promienny uśmiech zarezerwowany jest dla Przywódców. W koreańskim plakacie w odróżnieniu od radzieckiego czy chińskiego rzadko, bardzo rzadko ujrzymy Marksa, Lenina, Stalina. To samo tyczy się motywów internacjonalistycznych.

Jakie są główne hasła i motywy wykorzystywane na plakatach?

Z uwagi na sytuację geopolityczną Korei głównymi motywami plakatów KRLD wciąż są wojna i pokój. W warunkach oblężonej twierdzy dominuje w plakatach militaryzm, dążenie do absolutnej jedności i dyscypliny zgodnie z zasadami Dżucze i Songun. Częstym motywem pojawiającym się jest chęć pokojowego zjednoczenia półwyspu, różne rocznice państwowe i partyjne, a także mobilizacja do wzięcia udziału w licznych konkursach przodownictwa pracy oglaszanych przez rząd (tzw.stu-dniowe kampanie, ustanawianie nowych prędkości i rekordów w wykonywaniu planów 5-letnich). Warto zwrócić uwagę, że na typowych plakatach propagandowych wiszących na ulicach miast bardzo rzadko przedstawiani są Przywódcy. Jest tylko kilka plakatów z ich wizerunkami i hasłami nawołującymi do jednoczenia się wokół nich. Propagandowe wizerunki głów państwa są zupełnie osobną kategorią, pokazywaną głównie w muzeach i miejscach związanych z nimi jako obrazy lub w gazetach jako zdjęcia. W tego typu propagandzie nadrzędnym motywem są czyny i dokonania Przywódców oraz udzielanie przez nich wskazówek na budowach, a także historyczne sceny z czasów partyzanckiej walki z Japonią.

Czy na plakatach przedstawia się też sojuszników KRLD np. Chiny? W jaki sposób są oni przedstawiani?

Tak, są to bardzo rzadko spotykane plakaty, jednak takie są. Na szybko znalezione zamieszczam poniżej – przedstawiona jest Kuba, ZSRR/Układ Warszawski oraz Chiny.

Czy obecnie dalej plakaty są malowane ręcznie, a potem powielane, czy może stosuje się bardziej nowoczesne metody np. montaż w Photoshopie?

Nie posiadam aż tak wnikliwej wiedzy na ten temat, myślę, że to dobre pytanie do pracownika ambasady KRLD. Wspominałem jednak wcześniej, że można zauważyć oznaki używania montażu komputerowego na niektórych plakatach, więc z pewnością w jakimś stopniu digitalizacja zachodzi.

Czy uważasz, że w dzisiejszych czasach plakat wciąż stanowi ważną częsć propagandy, czy może ustąpił telewizji i radiu w KRLD?

Jak najbardziej! Ośmielę się stwierdzić, że jest to wręcz kluczowa część propagandy. Z zajęć z marketingu na uczelni wyniosłem takie oto złote słowa prowadzącej odnośnie jej ulubionej formy promocji – „telewizora możesz nie mieć i reklam nie oglądać, radia możesz nie mieć i reklam nie słuchać, ale od dobrze ustawionego billboardu nigdy nie uciekniesz, zawsze na niego spojrzysz choć na sekundę – to najskuteczniejsza i najagresywniejsza forma reklamy, zawsze ją polecam klientom”. A w Korei plakaty nie wiszą w zakurzonym muzeum Rewolucji tylko wszędzie tam gdzie u nas pani Lisowska włączała niskie ceny – na przystanku autobusowym, na bloku mieszkalnym, na skrzyżowaniu w centrum miasta, w kinie, w metrze i w sklepie.

Jaki jest Twój ulubiony plakat i co w nim jest takiego wyjątkowego? 

Nigdy nie potrafiłem wybrać jednej rzeczy z wielu, tak i tym razem udało mi się jedynie do dwóch ograniczyć (z tych, które do tej pory zamieściłem na mojej stronie):

1) W poniższym plakacie urzekła mnie zarówno prostota przekazu jak i fakt, że nasze dwa społeczeństwa, tak oddalone od siebie, z tak różnych kultur i cywilizacji mają wspólne przysłowie. Treść hasła na plakacie brzmi – „Pies szczeka, a karawana jedzie dalej!”. Ten plakat oddaje idealnie determinację Korei, która całą izolację międzynarodową i przeciwności losu zaczepnie traktuje jako zaledwie nic nie znaczące szczekanie psa na ich pędzący swoim własnym torem ku zjednoczeniu pociąg.

2) Natomiast drugi plakat jest z tych, o które posądzalibyśmy każdy kraj tylko nie Koreę Północną. Łamie stereotypy kraju uważanego przez niektórych za niemal rasistowski, o silnie patriarchalnym i konserwatywnym społeczeństwie, całkowicie zamkniętym na globalne problemy. Treść hasła – bardzo internacjonalistyczna i feministyczna – „Stanowcze NIE dla molestowania seksualnego w XXI wieku!”

Czy możesz polecić jeszcze jakies ciekawe książki lub strony internetowe na temat północnokoreańskich plakatów?

Nie miałem w ręku ani nie widziałem żadnego opracowania na temat północnokoreańskich plakatów. Na pewno nie istnieje coś takiego w języku polskim. Strony internetowe jakie mogę polecić to:

http://www.koreanposters.com/ – strona na której można zakupić plakaty za uprzejmością włoskiej firmy. Jest tam też bardzo króciutkie opracowanie nt. plakatów. Ponoć jest to oficjalny sklep Mansudae Art Studio (głównej wytwórni plakatów w KRLD) sprzedający oryginalne wykonane przez nich plakaty.

Http://www.digitalpostercollection.com/propaganda/ – strona dokumentująca propagandę wielu krajów na przestrzeni dziejów – od walki USA o niepodległość po wojnę w Afganistanie

http://www.vk.com – rosyjski facebook – prawdziwa kopalnia materiałów, jeśli tylko zna się język rosyjski w zakresie przynajmniej podstawowym

Dziękuję za rozmowę i życzę powodzenia w prowadzeniu strony Północnokoreański plakat na dziś.